Zelve,Peribacaları, Paşabağı-Zelve-Ürgüp-Nevşehir.
Zelve Paşabağlarına 1km. uzaklıktaki Zelve, Aktepe'nin dik ve kuzey yamaçlarında kurulmuştur. Üç vadiden olaşan Zelve Ören Yeri, peribacalarının en yoğun olduğu yerdir. Vadideki peribacaları sivri uçlu ve geniş gövdelidir.
Zelve 9. ve 13. yüzyılda Hıristiyanların önemli yerleşim ve dini merkezlerinden biri olmuş; aynı zamanda rahiplere ilk dini seminerlerde bu yörede verilmiştir.
Yamaçların dibinde yeralan 'Direkli Kilise' Zelve'deki manastır hayatının ilk yıllarına aittir. Kilise süslemelerinde tercih edilen kabartma haçlar daha çok ikonoklastik düşünce ile yakından ilgilidir. İkonoklastik Dönem öncesine tarihlenen Balıklı, Üzümlü ve Geyikli Kiliseler vadinin önemli kiliselerindendir.
1952 yılına kadar iskan edilmiş vadide manastır ve kiliselerden başka yerleşim yerleri, iki vadiye açılan tünel, değirmen, cami ve güvercinlikler bulunmaktadır.
Kayalara oyulmuş yerleşimin en güzel örneklerinden biri olan Zelve, insanın doğaya ve onun şartlarına uyumunu gösteren eşsiz bir örnektir. Paşabağ’dan sonra devam eden yol bizi kırmızı renkli volkanik toprağın hakim olduğu ve günümüzde Açık Hava Müzesi olarak korunan Zelve’ye götürür. Suyun aşınmasının ve kaya çökmelerinin meydana getirdiği üç doğal vadi, bunları çevreleyen dik kayalar ve kayaların satıhlarına oyulmuş binlerce kaya evi, kiliseler, tüneller Zelve’ye ziyaretçinin unutamayacağı bir etkililik kazandırır. Kışın soğuktan, yazın sıcaktan koruyan volkanik toprağı dahşce oyan yöre insanları, yüzyıllar boyunca yaşam alanları, kiliseler, manastırlar, güvercinlikler ve depolar inşa ettiler.Zelve’de günümüze kadar kalmış kiliseler resimlerin tahrip edildiği İkonaklast devir öncesinde ve sırasında yapılmışlardır. Bunların çoğu erken Bizans İkonografisin parçası olarak haç, balık, üzüm, geyik gibi sembollerle süslenmiştir. Zelve’de bütünüyle dini konularla resmedilmiş kiliseler yoktur. Zelve halkının VIII. yüzyılda ortaya çıkan İkonaklast devir öncesinde bile resimlere karşı olduğunu söyleyebiliriz. Bazı kiliselerde karşımıza çıkan resimler İkonaklast krizinden sonra az miktarda kilisenin resimlendiğini gösterir.
Birinci vadiye günümüzde kaya çökmeleri nedeniyle direkt olarak ulaşılamamaktadır.
İkinci vadiden başlayan yol bizi en geniş ve görkemli vadi olan 1. vadiye götürür. Bu yol üzerinde gözümüze çarpan Geyikli Kilise tavanındaki büyük haç kabartması, Geyik ve Haç resimleri ile dikkatimizi çeker. Çok yakın zamanlara kadar yöre insanın yaşamaya devam etiği Zelve’de Birinci Vadide taştan yapılmış bir cami, kayalar içinde taştan hatta beton kullanılarak yapılmış eklemeler Zelve’nin çok yakın zamanlarda kullanıldığının sessiz ama önemli tanıklarıdır. Zelve’de gözümüze çarpan başka bir özellik, özelikle birinci vadide yer alan güvercinlikleridir. Yüzyıllar boyunca Kapadokya halkının etini yediği, gübresini kullandığı güvercinler için yapılan bu güvercinlikler, özellikle güvercinlerin giriş çıkışını sağlayan delikler etrafında yapılan desenler, figürler ile ayrı bir araştırma konusu olacak kadar farklılıklar gösterir.
Fazla ziyaret edilmeye üçüncü vadide ise iki nefli ve İkonaklast devir öncesi inşa edilmiş Üzümlü kilise ve İkonaklast devire tarihlenen Haçlı kilise yer alır.
