Hodan, Borago officinalis. (Fr. bourrache).
Borrago orientalis Borra ginaceae.
Zembil çiçeği, Zenbil çiçeği,
Sığır dili,
Hıyar otu,Neşe otu, Turşu otu,
Hodangillerden, çiçekleri hekimlikte kullanılan ve kökü kavrularak yenilen, bir yıllık ve otsu bir bitki, sebzedir.
Hodangiller familyasının örnek bitkisidir. Anayurdu Doğu Akdeniz havzası olup ülkemizde Kuzey ve Batı Anadolu bölgelerinde yabani olarak yetişmektedir. 30-75 cm. boylanabilen, biryıllık otsu bitkidir. Yuvarlak kesitli, içi boş ve sert gövdesi beyaz sert tüylerle kaplı olup dallara ayrılan yapıdadır. Koyu gri-yeşil ve biraz buruşuk yüzeyli yaprakları gövdesi gibi tüylerle kaplı, oval biçimli ve almaşık dizilişlidir. Beş köşeli yıldız oluşturan mor-mavi (kimi zaman pembe ve nadiren beyaz) renkli taçyaprakları ve siyah erkeklik organı olan çiçekleri, salkımlar halinde aşağı doğru sarkarak ilkbaharda ve yazın açarlar. Kumlu hafif toprakları ve bol güneşli yerleri seven hodan, döktüğü tohumlarıyla çoğalır. Ancak bazı yerlerde süs bitkisi olarak yetiştirilir.
Hodan bitkisi saponin, yapışkan bitki sıvısı, tanen, esanslar ve çeşitli mineraller içerir. Körpe yaprakları salata, peynir ve diğer bazı yiyeceklere katılır. Bazı yerlerde sebze olarak yenir. Balarılarının beslenmesine çok yararlı olur.Tanenler, uçucu yağ, nitrat tuzları, müsilaj, saponin ve rezin içermektedir. Tohum yoluyla çoğalır. Tıp alanında kullanılmak üzere ziraati yapıldığı gibi süs bitkisi olarakta ekilir. Tuz ve mineraller yönünden zengindir. Çiçek ve yaprakları gölgede kurutulur.
Hodan bitkisi saponin, yapışkan bitki sıvısı, tanen, esanslar ve çeşitli mineraller içerir. Körpe yaprakları salata, peynir ve diğer bazı yiyeceklere katılır. Bazı yerlerde sebze olarak yenir. Balarılarının beslenmesine çok yararlı olur.Tanenler, uçucu yağ, nitrat tuzları, müsilaj, saponin ve rezin içermektedir. Tohum yoluyla çoğalır. Tıp alanında kullanılmak üzere ziraati yapıldığı gibi süs bitkisi olarakta ekilir. Tuz ve mineraller yönünden zengindir. Çiçek ve yaprakları gölgede kurutulur.
Yabani hodan tıbbi yönden, kültürü yapılanlara oranla daha fazla etkilidir. Bitkinin çok çeşitlilik gösteren tıbbi etkilerini ve bundan yararlanma yöntemlerini şöylece sıralayabiliriz:
Soğuk algınlığı ve gribe karşı etkilidir. Terletici ve ateş düşürücüdür. Solunum yollan hastalıklarına iyi gelir. Öksürüğü keser. Balgam söktürür. Akciğer zarı yangılarını (satlıcan) azaltır.İdrar söktürücüdür. Kanı temizler. Bebek emziren annelerde süt gelişini artırır. Adrenalin bezeleri için iyi bir güçlendirici toniktir. Özellikle kortizon ve steroidle yapılan tedavilerden sonra hodan alınması bünyeye iyi gelir. Uzun yıllardan beri geleneksel kullanımıyla, cesareti artırır. Sinirsel gerginlikleri en aza indirger. Streslere karşı bünyede direnç sağlar.
Bütün böyle durumlar için hodanın çiçek açtığı zamanlarda kuru bir günde yaprak ve çiçekleri toplanır. Yırtık ve bozuk yaprakları seçilerek atılır. Kalanları yaprak-çiçek karışımı yapılarak gölgede kurutulur. Karışımdan 2 tatlı kaşığı alınıp, üzerine 1 bardak kaynar su dökülüp 10-15 dakika demlendirilerek infüzyon (bitkilerin suyun kaynama noktası altında demlenmesi ile bitkisel ilaçların suya geçirilmesi ile oluşan çözelti) hazırlanır. Bu infüzyondan günde üç kez birer bardak içilir.Bu infüzyon haricen kuru ve duyarlı ciltlere uygulanırsa cildi yumuşatır.Hodan yapraklarıyla lapa yapılır ve dıştan uygulanarak yara ve yanık için kullanılır. Mineral yönünden zengin olan hodan, tuzsuz diyetlerde salata ve yemeklere katılan körpe yapraklarıyla, bedenin tuz eksiğini tamamlar.
Bilinen herhangi bir yan etkisi yoktur.
