Paradigma. (Fr. paradigme). Değerler dizisi.
Kuramsal çerçeve.
Örnek.
Model.
Dizi.
Yeni dünya düzeni, küreseleşme olgusu gibi kavramları duyduğunuzda paradigmadan bahsetmemek olmaz. Bu olgunun en iyi anlatıcısı Amerikalı bilim felsefecisi Thomas Kuhn'dur.
Belli bir zaman dilimi içerisinde bir grubun ya da topluluğun düşünme biçimi ve davranışlarını belirleyen bir dünya görüşü, bir perspektif, model olarak tanımlamıştır.
Bu olguyu en güzel örneklerle anlatabiliriz;
Bazı olaylara paradigmanızı değiştirmeden bakarsanız büyük yanlışa düşersiniz. O yüzden olaylara bir de bu değişikliği yaptıktan sonra bakmak gerekir. Mesela, bir trende baba ve üç çocuğu yolculuk yapıyor. Ancak çocuklar sürekli ağlayarak oturmaktadırlar. Baba ise çocuklarına susun, ağlamayın demiyor ve yolculuğa devam ediyor. Olaya biz dışarıdan baktığımızda ne gamsız baba, hiç çocuklarına sahip çıkmıyor. Ağlamalarını engellemek için hiç bir girişimde bulunmuyor gibi yaklaşırız. Ama gerçekte onlar hastaneden geliyorlar ve bir saat önce de çocukların anneleri ölmüştür. Bu acı haberle evllerine dönüyorlardır.
Başka bir güzel örneklerden biri de meşhur Prof. Stephan R. Covey bir konuşma yapmaktadır. Konuşmasını dinlemeye gelen annesi, arka sırada oturan 2 kişinin toplantı boyunca sürekli konuştuklarını görerek, çok öfkelenmiş. Bu insanlar oğlumu küçümsüyorlar diyerek çok üzülmüş. Yemek molasında oğluna, şunların kafasına bir an çantamı indiresim geldi, sürekli konuşuyorlardı diye söylenmiş. Oğlu; Anne o adam Finlandiyalı, burada simultane tercüme olmadığından dolayı yanına bir tercüman oturttuk ki sürekli tercüme yapıyordu diyerek açıklamada bulunmuş. Annesi ise düşündüğünden utanmış.
Başkalarının düşünce ve davranışları hakkında hüküm verirken, elimizdeki veriler çoğu zaman yeterli olmaz. Davranışların nedenini bilmeden çok yanlış yargılara varabiliyoruz. Anlatılan örneklerde aynı enformasyona farklı bakış, bizim davranışlarımızı tayin eder.
Profesör Einstein’in bununla ilgili bir sözünü şöyle anlatır.; Karşılaştığınız sorunları, o sorunları yarattığınız düşünce düzleminde kalarak çözemezsiniz. Çoğumuzun zaman zaman yaptığı gibi, sorunların içinde kaybolmak yerine, paradigma değiştirmeyi başarıp, sorunlara farklı biçimde yaklaşabilenler, o sorunu asma şansını da yakalıyorlar. Zaten sorunlarımızı dostlarımızla paylaşmamızın nedenlerinden biri de, farklı bir bakışın, bize farklı davranabilme kapısı aralama ihtimali değil midir?
O yüzden çözümsüz gibi gördüğünüz sorunlar hakkında paradigma değiştirmenin önemi çok büyüktür. Aslında hayatımızı, başarımızı, mutluluğumuzu belirleyen bizim kendi davranışlarımızdır. Başımıza gelen her şeyle onlara verdiğimiz tepki ve yanıt arasında geniş bir hareket alanı vardır.
Stephan R. Covey'in paradigma ile ilgili bir yazısından alınmıştır.
