Siirt' in bir ilçesi ...

Siirt ilinin ilçeleri; 

Aydınlar-Tillo, Baykan, Eruh, Kurtalan, Pervari ve Şirvan'dır.

Siirt, dört mevsimin en güzel şekliyle yaşandığı iklimi, her türlü sebze ve meyvenin yetiştiği bereketli toprakları, el emeği göz nurunun ürünü olan battaniye ve kilimleri, şifa kaynağı Pervari Balı, iri taneli fıstığı, kendine has lezzeti olan Zivzik Narı, doğal güzellikleri, tarihi eserleri, bağrında barındırdığı evliyaları ile görülmeye değer bir yerdir.

Siirt’in Yöresel Yemekleri, Büryan (Perive), Kuyu Kebabı, Perde Pilav, Siirt Köftesi (Kitel), Sarımsaklı Köfte, İmçerket, Ayranlı Yarma, Bumbar (Cokat), Siirt’in Meşhur Tatlıları ise Varak Keek, Aside, Rayoşu Meketip ' tir.

Siirt sözcüğü, İslam kaynaklarında; esart, sairt, siirt, siird gibi çeşitli biçimlerde kullanılmıştır. Süryaniler kente Se’erd (yöresel söyleniş biçimiyle sert) demişlerdir. XIX. yy’da sert, seerd, sört, sairt olarak kullanılmış, günümüzede Siirt biçimiyle benimsenmiştir.

Kaplıcalar, türbeler, tarihi cami, kale ve köprüler Siirt'in tarihi ve turistik değerleri arasında oldukça önemli bir yere sahiptir.

Eruh,

Eruh ilçesi 42.Doğu boylamı,38.kuzey enlemi üzerinde yer almakta dır. Doğusunda Şırnak, batısında Siirt, kuzeyinde Pervari güneyinde Güçlükonak ilçeleri ile çevrilidir. İl merkezi ne 53 Km.uzaklıktadır. Yapılan son nüfus sayımına göre 15454 kişi yaşamaktadır. Eruh’ un kuruluş tarihi kesin olarak bilinmemekle birlikte M.Ö. 1000 yılların dan itibaren Urartu, daha sonra Med, Pers, Selçuklu ve İslam İmparatorlukları hakimiyetinde kalmış olup Yavuz Sultan Selim zamanında bölge ile birlikte Osmanlı topraklarına katılmıştır Eruh, Siirt İli’nin en eski ilçelerinden biri olduğu Hicri 1288, Miladi 1872 tarihli Diyarbekir Sal namesi’nde (Yıllıkta) Siirt Sancağı’na bağlı dört kaza arasında Eruh Kazası’da sayılmakta; Zilan, Dergül ve Pervari adlarında üç nahiyenin bağlı olduğu, Hicri 1315, Miladi 1899 tarihli Bitlis Sal namesi’nde ise; yine Eruh’un Siirt Sancağı’na bağlı bir kaza olduğu Dergül, Lodi ve Fındık adlarında üç nahiyesinin bulundu ğu kaydedilmekte olup, her iki tarih arasında Pervari Nahiyesi’ nin Eruh’tan ayrılarak ayrı bir ilçe haline geldiği anlaşılmakta dır. Cumhuriyetin kuruluşu ile birlikte il olan Siirt İli’ne bağlı ilçe statüsüne kavuşturulmuştur.

Tillo - Aydınlar,

Eski adı Tillo olan Aydınlar İlçesi, 18 Mayıs 1990 tarihinde ilçe olmuştur. İlçe 42.Boylam ve 38. enlem dereceleri arasında Siirt'e 7 km. uzaklıktadır. Doğusunda Pervari, kuzeydoğusunda Şirvan, batısında Siirt ili ile çevrilidir.2000 yılı nüfus sayımına göre ilçenin 5540 dır.Tillo’nun Süryani’ce manası “Yüksek Ruhlar” dır. 1514’te Yavuz Sultan Selim’in Çaldıran Seferi sonunda Osmanlı egemenliği ne geçen İlçe, Cumhuriyet’in ilk yıllarından itibaren Siirt ili’ne bağlı bir bucaktı. İlçe’de İsmail Fakirullah Hz. ve İbrahim Hakkı Hz. gibi değerli alim ve mutasavvıfların yaşamış olması ilçe’yi kültür açısından önemli kılmaktadır. İlçe'de ayrıca İsmail Fakirrullah Hz. ve İbrahim Hakkı Hz.'ne ait eserlerle, kullandıkları eşyaların sergilendiği özel bir müze bulunmaktadır.

Baykan,

Baykan ilçesi 20 Mayıs 1938 yılında halen ilçe merkezine bağlı köy durumundaki Tüten ocak'ta (Koh) kurulmuştur. 1949'da ilçe merkezi Diyarbakır-Bitlis devlet karayolu üzerinde bulunan tarihi bir geçmişe sahip olan "Havil hanları " Mevkii 'ne nakledilmiştir. Daha sonra ilçenin adı Baykan olarak değiştirilmiştir. İlçe Siirt ili' ne 47 Km. uzaklığında, Doğusunda Şirvan, batısında Kurtalan, Batman ili, Kozluk ilçesi,güneyinde Siirt, kuzeyinde Bitlis ili bulunmaktadır. Baykan İlçesi’nin en önemli özelliği, büyük zatlardan olan Hz. Veysel Karani’nin türbesinin İlçe’nin 8 Km. güneybatısında bulunan Ziyaret Beldesi’nde bulunmasıdır. 2000 nüfus sayımına göre 31500 'dür. Önceleri Med’ ler, 5504’ten sonra Pers’lerin egemenliğine giren İlçe M.Ö. 350’ ler de Makedonya’lıların eline geçti. İ.Ö. 226’da Part güçlerinin ege men olduğu Baykan sonraları Roma’lılarca işgal edildi. Roma’ dan sonra Bizans, Arap ve Selçuklu egemenliğinde kalan İlçe, 1256’da İlhanlı Devleti topraklarına girdiği bilinmektedir. 1504’lerde Safevi egemenliğinde olan Baykan, 1514’ te Osmanlı topraklarına katıldı. Baykan, 11 Haziran 1938’de ilçe durumuna geldi.

Pervari, 

Pervari ilçesi Siirt'in kuzeydoğusunda yer almaktadır. İl merkezi' ne 96 Km.uzaklığındadır. Kuzeyde Hizan ve Bahçesaray ilçeleri, doğusunda Çatak ve Beytüşşebap ilçeleri, güneyinde Şırnak ili ve Eruh ilçesi,batısında Aydınlar ve Şirvan ilçeleri bulunmaktadır. İlçenin toplam nüfusu 28834' tür. İlçe merkezi iki mahalleden oluşuyor. Bir mahallenin adı Şakiran diğerinin ise Adiyan'dır. Botan bölgesinin neredeyse ortalarında bir yerde. Herekol Dağı Pervari sınırları içinde yer alır. En önemli dağları Yazlıca ( 2.953 metre) ve Körkandil (2759 metre) dağlarıdır. Yazlıca büyük bir dağ silsileleri olup, üzerinde en yüksek mevkiler Nartepe ve Kumras tepesidir.

İ.Ö. 550’lerde Persler’ce sonra da Makedonyalılar’ca işgal edilen yöre İ.Ö. 306’da Selökid Krallığı sınırları içinde kaldı. İ.Ö. 129’da Partlar’ın eline geçen Pervari, İ.S. 77’de Roma İmparator luğu’na katıldı. IV. ve V. Yüzyıllarda Bizanslılar’ la Sasani’ler arasında el değiştiren yöre 700’lerde Arap hakimiyetine girdi. 1243’te Moğollar’ca işgal edildi. 1514’te Osmanlı topraklarına katıldı.Pervari, 1871’de kaza durumu na getirildi.  

 

Şirvan,

Şirvan ilçesi Siirt'in kuzeyende yer almaktadır. Doğusunda Pervari, batısında Baykan kuzeyende Bitlis ili,güneyinde Siirt ili bulunmaktadır. İl merkezine 26 Km. uzaklığındadır. Yapılan son nüfus sayımına göre ilçede 21999 kişi yaşamaktadır. İ.S. 77’de Roma Etkinliğine giren Şirvan 395’ten sonra Bizans, 572’de Sasanlı Devleti sınırları içinde yer aldı. 700’lerde Arapların eline geçti. Yöre 1100’lerde Artuklu 1243’te Moğol egemenliğine girdikten sonra 1514’te Osmanlı topraklarına katıldı. İlçe Cumhuriyet’ten önce İmparatorluk idaresinde Siirt Sancağı’na bağlı en eski yerleşim birimlerinden biridir. 1871 tarihli Diyar bekir Salnamesi’nde Siirt Sancağı’na bağlı dört kaza arasında Şirvan Kazası’da sayılmak tadır. Daha önceleri Küfre Beyliği Şirvan’dan uzun süre egemen liği sürdürmüştür. Şirvan’da Küfre diye anılan mahallenin adı o zamandan kalmıştır. 1871 yılında Şirvan Siirt Vilayet olmadan önce Bitlis İli’ne bağlı bir bucaktı.

Kurtalan,

Kurtalan ilçesi, Siirt ilinin batısında bulunmaktadır. Doğusunda Siirt ili, batısında Beşiri ilçesi,güney doğusunda Eruh ,güneybatısın da Hasankeyf ilçeleri bulunmaktadır.İl merkezine 34 Km. uzaklığın dadır. 1500’lerde Şerefhan Beyliği toprakları içinde olan Kurtalan 1514’te Osmanlı sınırları içine girdi. Kurtalan "Garzan" adıyla Siirt'in eski kazalarından biridir. Ancak yerleşim yeri bir kaç defa değişmiş,1938 yılında adının Kurtalan ve yerinin de Mısrıç köyü olarak değiştirilmiş,1944 yılında Tren yolu hattının Mısrıç köyüne ulaşmasıyla ilçe merkezi oraya taşınmıştır.En son nüfus sayımında ilçe nüfusu 53521 olarak belirlenmiştir.

Kaynak: http://www.dicle.edu.tr