Çayın içindeki uyarıcı madde.
Çayın etkin maddesi.
Latince adı, Camelia Sinensis.
Çinde Mandarin lehçesi ile ç'a, Amoy lehçesi ile t'e olarak söylenir. Çay; Cha.
Tüm kullanıldığı yerde Çay veya Tea olarak bilinir. Çayın anavatanı Çin olup tüm dünyaya oradan yayılmıştır. Belli başlı çay üreten ülkeler, Çin, Hindistan, Japonya, Sri Lanka (Seylan) ve İndonezya’dır. Türkiye’de Karadeniz Bölgesi (Rize, Trabzon, Artvin, Giresun, Ordu) çay bölgesidir. Çay bitkisinden koparılan küçük kıvrık taze yaprakların, kurutulduktan sonra kaynatılmasıyla elde edilen keyif verici bir içecektir.
Ülkemize de 1880 yılında Muğla'da doğan ve eğitimini Bursa'da tamamlayan Zihni Derin tarafından özellikle doğu karadeniz bölgesinde Rize'de üretilmeye başlanmış ve önemli bir gelir kaynağı olmuştur. 1924 yılında Rize yöresinde çay, fındık ve turunçgiller üretimiyle ilgili özel bir kanun çıkarıldı ve Çay Araştırma Enstitüsü kuruldu. Enstitünün kurucusu Zihni Derin aynı iklim özelliklerine sahip olan Batum'dan getirttiği çay fidanlarıyla Enstitünün bahçesinde ilk çay fidanlığını kurarak çay üretimine başlanmasına ön ayak olmuştur. Rize'de eski adı Garal Dağı olan bir bölgede Batum'dan getirilen çay dikilmiş ve dört mevsim yaprağını dökmeyen bitkilerden bir çay bahçesi yapılmıştır. Çayın çiçeği beyaz renkli olup erkek ve dişi organları bir aradadır. Rize bölgesinde yetiştirilen çay bitkisi ağustos ayında çiçek açar. Aralık sonunda çiçeklenme sona erer.
Çayda tein ve teofilin adlı maddeler bulunmaktadır. Taze yaprak halinde iken çay özel bir koku vermez. Çayın içindeki etkin tein maddesi taze yaprak çay içinde bu kokunun hissedilmesini önler. Kavrulma, mayalanma ve operasyon esnasında tein maddesi çayın içinden ayrılır. Çaya has özel koku da hissedilir. Mayalanma ve kavrulma operasyonu sonunda hoş kokusu ve tadı ortaya çıkar. Çay dimağı uyuşturan bir madde olup işlenmiş yapraklarının kaynatılmasıyla veya haşlanmasıyla elde edilen bir içit çeşididir.
