Tupac Amaru,
Túpac Amaru II, Asıl adı José Gabriel Condorcanqui (1742, Tungasuca - Canas, Cuzco, Peru-18 Mayıs 1781, Peru Cuzco' da idam edildi).
1780 yılında Peru' daki İspanyol yönetimine karşı çıkan yerli ayaklanmasının lideridir.
Son İnka hükümdarı Topa Amaru' nun soyundan gelen Perulu Yerli devrimci. Peru köylülerinin İspanyol egemenliğine karşı giriştiği başarısız ayaklanmanın önderliğini yürütmüş ve Yerlilerce Topa Amaru'yla özdeşleştirilmiştir.
Peru' nun güneyindeki Tinta bölgesinde bir kabilenin şefiydi. Cizvit okulunda yetişmiş olmasına karşın Yerli kimliğini korudu. 1780'de halka zulmettiği için kent yargıcı Antonio Arriaga'yı yakalatıp idam etti. Bu eylemi Yerlilerin İspanyollara karşı ayaklanmasına yol açtı. Başlangıçta kreollerin (sömürgelerde doğmuş ikinci kuşak ispanyollar) bir bölümününde desteklediği ayaklanma, Peru'nun bütün güney kesimine, Bolivya ve Arjantin'e yayılıp Yerlilerle Avrupalılar arasında bir savaşa dönüştükten sonra kreollerin desteğini kaybetti.
Túpac Amaru ve ailesi Mayıs 1781'de yakalanarak Cuzco'ya götürüldü. Karısının ve oğullarının öldürülmesini izlemek zorunda bırakıldıktan sonra kendisi de yerlerde sürüklendi, bacakları ve kafası kesilerek öldürüldü. Ayaklanma, İspanyol hükümeti ayaklanmacılar için genel af çıkarıncaya kadar sürdü.
